Dưa lưới là loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, đòi hỏi chế độ dinh dưỡng hợp lý để phát triển khỏe mạnh, đạt năng suất tối ưu và có chất lượng trái tốt nhất. Một quy trình bón phân khoa học không chỉ giúp cây sinh trưởng bền vững mà còn hạn chế sâu bệnh, giảm chi phí sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế. Nhưng làm thế nào để bón phân đúng cách? Trong bài viết này, Kieufarm sẽ chia sẻ chi tiết về kỹ thuật bón phân cho dưa lưới, giúp bà con nông dân có thể áp dụng hiệu quả vào thực tế.
Làm thế nào để bón phân dưa lưới đúng cách?
Đặc tính sinh trưởng của cây dưa lưới
Dưa lưới thuộc nhóm cây thân leo, thuộc họ bầu bí (Cucurbitaceae), có đặc điểm sinh trưởng nhanh, rễ phát triển mạnh ở tầng đất mặt, thích hợp với khí hậu ấm áp và cần nguồn dinh dưỡng đầy đủ trong từng giai đoạn sinh trưởng. Chu kỳ phát triển của cây dưa lưới thường kéo dài từ 70 – 90 ngày, chia thành các giai đoạn chính:
- Giai đoạn cây con (0 – 14 ngày sau gieo): Cây tập trung phát triển bộ rễ và lá mầm.
- Giai đoạn sinh trưởng thân lá (15 – 30 ngày): Cây tăng trưởng mạnh, hình thành nhiều lá và nhánh.
- Giai đoạn ra hoa và thụ phấn (30 – 45 ngày): Quyết định số lượng trái trên cây.
- Giai đoạn phát triển quả (45 – 65 ngày): Trái phát triển kích thước và bắt đầu tích lũy đường.
- Giai đoạn chín (65 – 90 ngày): Quả đạt độ ngọt tối ưu, chuẩn bị thu hoạch.
Mỗi giai đoạn này cần một chế độ dinh dưỡng phù hợp để cây phát triển cân đối, tối ưu chất lượng và năng suất. Trong đó, giai đoạn ra hoa và nuôi quả là thời điểm cây cần nhiều dinh dưỡng nhất.
Mỗi giai đoạn này cần một chế độ dinh dưỡng phù hợp.
Tầm quan trọng của việc bón phân đúng cách
Việc bón phân hợp lý không chỉ giúp cây phát triển cân đối mà còn mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời như:
- Tăng khả năng sinh trưởng, giúp cây phát triển mạnh mẽ.
- Cải thiện khả năng chống chịu với sâu bệnh và điều kiện môi trường.
- Giúp hoa đậu trái nhiều hơn, trái có kích thước đồng đều, vỏ cứng, ruột giòn và độ ngọt cao.
- Hạn chế tình trạng mất cân đối dinh dưỡng, giảm nguy cơ ngộ độc phân bón.
- Tối ưu chi phí sản xuất, giảm thất thoát phân bón và tác động tiêu cực đến môi trường.
Chu kỳ phát triển của cây dưa lưới thường kéo dài từ 70 – 90 ngày.
Một số loại phân bón cho dưa lưới
Phân hữu cơ
Phân hữu cơ cung cấp nguồn dinh dưỡng tự nhiên, giúp cải tạo đất và duy trì độ màu mỡ lâu dài. Các loại phân hữu cơ thường dùng bao gồm phân chuồng hoai mục, phân trùn quế, phân xanh và phân hữu cơ vi sinh.
- Ưu điểm: Cải thiện độ tơi xốp của đất, kích thích hệ vi sinh vật có lợi, giảm tình trạng thoái hóa đất.
- Nhược điểm: Hiệu quả chậm, cần thời gian để phân hủy và giải phóng dinh dưỡng.
Phân vô cơ (NPK, Ure, Kali,...)
Phân vô cơ giúp cây trồng hấp thụ dinh dưỡng nhanh, phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng của cây.
- Ưu điểm: Cung cấp dinh dưỡng nhanh chóng, dễ kiểm soát liều lượng.
- Nhược điểm: Nếu bón quá mức có thể gây chai đất, tồn dư hóa chất, ảnh hưởng đến môi trường.
Phân vi lượng (Canxi, Magie, Kẽm, Bo,...)
Phân vi lượng giúp cải thiện chất lượng trái, hạn chế tình trạng nứt quả và tăng độ giòn, ngọt.
- Ưu điểm: Hỗ trợ quá trình trao đổi chất, tăng cường khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
- Nhược điểm: Cần bón đúng liều lượng, tránh dư thừa gây độc cho cây.
Phân bón giúp cây tối ưu dinh dưỡng, phát triển tốt hơn.
Cách lựa chọn phân bón cho dưa lưới
- Chọn phân bón phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng của cây.
- Ưu tiên phân hữu cơ để cải tạo đất và phân hóa học để bổ sung dinh dưỡng nhanh.
- Kết hợp phân bón gốc và phân bón lá để tăng hiệu quả hấp thụ.
- Xác định phương pháp bón: bón gốc hoặc tưới nhỏ giọt.
Quy trình bón phân cho dưa lưới – Chìa khóa cho nông sản chất lượng cao
Chuẩn bị
- Kiểm tra độ pH của đất, đảm bảo trong khoảng 5.5 – 6.5.
- Chọn loại phân bón phù hợp theo từng giai đoạn sinh trưởng.
Kiểm tra độ pH của đất, đảm bảo trong khoảng 5.5 – 6.5.
Cách bón và quy trình bón
Bón phân đúng kỹ thuật giúp dưa lưới phát triển khỏe mạnh, đạt năng suất cao và có chất lượng tốt. Dưới đây là quy trình bón phân theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây:
1. Giai đoạn ươm cây (0 - 10 ngày sau gieo)
Loại phân bón: Phân bón hữu cơ hoai mục hoặc phân bón vi sinh giúp rễ cây phát triển tốt.
Cách bón:
- Xử lý giá thể hoặc đất trồng bằng phân hữu cơ trước khi gieo hạt.
- Có thể bổ sung Trichoderma để hạn chế nấm bệnh trong giai đoạn đầu.
2. Giai đoạn cây con (10 - 20 ngày sau gieo)
Mục tiêu: Tăng cường sự phát triển bộ rễ, lá.
Loại phân bón:
- Phân đạm (N) và lân (P) giúp cây bén rễ nhanh và phát triển lá non.
- Phân bón vi lượng bổ sung canxi, magie giúp cây cứng cáp.
Cách bón:
- Pha loãng phân NPK (tỉ lệ 20-20-15) với nước tưới gốc hoặc phun qua lá.
- Duy trì 5 - 7 ngày/lần, tránh bón quá liều gây ngộ độc phân.
Duy trì 5 - 7 ngày/lần, tránh bón quá liều gây ngộ độc phân.
3. Giai đoạn sinh trưởng mạnh (20 - 35 ngày sau gieo)
Mục tiêu: Kích thích cây sinh trưởng mạnh, phát triển thân lá và chuẩn bị ra hoa.
Loại phân bón:
- Phân NPK có tỷ lệ cân đối (16-16-8 hoặc 20-20-15).
- Bổ sung phân bón hữu cơ hoặc vi lượng để cây hấp thu tốt hơn.
Cách bón:
- Bón gốc kết hợp tưới nước giúp phân tan nhanh và thấm vào đất.
- Duy trì bón phân cách nhau 5 - 7 ngày.
4. Giai đoạn ra hoa và đậu trái (35 - 45 ngày sau gieo)
Mục tiêu: Hỗ trợ đậu trái tốt, giảm rụng hoa, nâng cao chất lượng quả.
Loại phân bón:
- Phân bón giàu lân (P) và kali (K) giúp cây tập trung nuôi trái.
- Canxi, Bo hỗ trợ quá trình thụ phấn, giảm rụng hoa.
Cách bón:
- Sử dụng phân NPK 12-12-17 hoặc 10-50-10 để kích thích ra hoa.
- Phun Bo, Canxi khi cây bắt đầu ra nụ.
Phân bón giai đoạn này hỗ trợ đậu trái tốt, giảm rụng hoa, nâng cao chất lượng quả.
5. Giai đoạn nuôi trái và chín (45 - 70 ngày sau gieo)
Mục tiêu: Giúp quả phát triển đồng đều, tăng độ ngọt và màu sắc đẹp.
Loại phân bón:
- Kali (K) và Magie (Mg) giúp quả lớn nhanh, chắc thịt và ngọt hơn.
- Hạn chế đạm (N) để tránh cây phát triển lá quá mức, làm giảm chất lượng trái.
Cách bón:
- Bón NPK 12-12-17 hoặc 15-5-30, bổ sung Kali Sulphate.
- Ngừng bón phân trước thu hoạch 7 - 10 ngày để đảm bảo độ sạch của trái.
Phương pháp bón phân cụ thể
Để tối ưu hiệu quả hấp thụ dinh dưỡng cho cây dưa lưới, cần lựa chọn đúng phương pháp bón phân tương ứng với từng giai đoạn sinh trưởng và loại phân sử dụng. Dưới đây là ba phương pháp phổ biến và cách áp dụng đúng cách:
Bón gốc – Nuôi bộ rễ khỏe mạnh
- Thời điểm áp dụng: Giai đoạn cây con đến khi hình thành tua cuốn (0–20 ngày sau gieo).
- Cách làm: Hoà tan phân bón vào nước rồi tưới vào gốc hoặc rạch rãnh xung quanh gốc để rải phân. Sau đó lấp đất nhẹ và tưới ẩm.
- Lưu ý: Không nên bón phân sát gốc; giữ khoảng cách 5–10cm để tránh gây xót rễ.
Bón qua lá – Bổ sung vi lượng và kích thích sinh trưởng
- Thời điểm áp dụng: Từ giai đoạn cây 3 lá thật trở đi, đặc biệt trong giai đoạn phân hóa mầm hoa và nuôi quả.
- Cách làm: Dùng bình phun có tia sương mịn, pha phân bón lá theo đúng liều lượng và phun vào sáng sớm hoặc chiều mát.
- Lưu ý: Không phun khi trời nắng gắt hoặc ngay trước khi mưa để tránh cháy lá hoặc trôi mất phân.
Bón qua hệ thống tưới nhỏ giọt – Hiệu quả và tiết kiệm
- Thời điểm áp dụng: Phù hợp trong suốt chu kỳ sinh trưởng, đặc biệt với mô hình nhà màng.
- Cách làm: Sử dụng bể trộn phân kết nối vào hệ thống tưới, điều chỉnh liều lượng theo từng lần tưới (thường 2–3 lần/tuần).
- Lưu ý: Cần súc rửa đường ống định kỳ, tránh hiện tượng lắng cặn gây tắc nghẽn.
Cần lựa chọn đúng phương pháp bón phân tương ứng với từng giai đoạn sinh trưởng.
Hướng dẫn xử lý sự cố thường gặp khi bón phân
Dưa lưới phản ứng khá rõ ràng với điều kiện dinh dưỡng. Dưới đây là một số biểu hiện và hướng xử lý nhanh chóng:
Cây phát triển chậm, lá non xanh nhạt
- Nguyên nhân: Thiếu đạm (N).
- Xử lý: Bổ sung phân đạm hữu cơ hoặc NPK có hàm lượng đạm cao, ưu tiên bón qua rễ hoặc qua tưới nhỏ giọt.
Lá mép xoăn lại, gân lá vàng
- Nguyên nhân: Thiếu kali (K).
- Xử lý: Dùng Kali Sunphat hoặc NPK có tỷ lệ Kali cao (13-13-21 hoặc 12-3-43), bón bổ sung ngay trong 2–3 ngày.
Quả nhỏ, vỏ sần sùi, không đều
- Nguyên nhân: Thiếu canxi và boron trong giai đoạn quả lớn.
- Xử lý: Phun phân bón lá có chứa Ca + B, kết hợp bón gốc Canxi Nitrat để nâng cao chất lượng quả.
Cây bị cháy lá, rễ thối sau khi bón phân
- Nguyên nhân: Quá liều hoặc bón sai thời điểm (trời nắng gắt hoặc đất khô hạn).
- Xử lý: Xả nước rửa đất, tạm ngưng bón 5–7 ngày, sau đó bón lại với liều nhẹ hơn, có thể kết hợp thêm chế phẩm sinh học hồi phục rễ.
Dưa lưới phản ứng khá rõ ràng với điều kiện dinh dưỡng.
Lưu ý quan trọng khi bón phân cho dưa lưới
- Bón phân theo nhu cầu của cây, không bón quá nhiều đạm để tránh cây phát triển lá quá mức.
- Duy trì độ ẩm thích hợp, tưới nước sau khi bón để phân tan nhanh và cây hấp thu tốt hơn.
- Bón phân cân đối giữa hữu cơ và vô cơ, giúp cây phát triển bền vững.
- Theo dõi tình trạng cây để điều chỉnh lượng phân bón phù hợp, tránh gây ngộ độc phân.
- Áp dụng quy trình bón phân đúng cách sẽ giúp dưa lưới đạt năng suất cao, trái to, ngọt và có chất lượng đồng đều.
Bón phân cân đối giữa hữu cơ và vô cơ, giúp cây phát triển bền vững.
Tối ưu quy trình bón phân thông qua hệ thống tưới tự động
Bón phân qua hệ thống tưới tự động, hay còn gọi là bón phân qua nước tưới (fertigation), là phương pháp cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng bằng cách hòa tan phân bón vào nước và đưa đến cây thông qua hệ thống tưới nhỏ giọt hoặc phun mưa. Đây là phương pháp hiện đại được áp dụng rộng rãi trong mô hình canh tác nhà màng dưa lưới với nhiều ưu điểm như:
Tăng hiệu quả hấp thụ, giảm thất thoát
Phân bón được hòa tan hoàn toàn và cung cấp trực tiếp đến rễ cây, giúp cây hấp thụ tối đa. Ngược lại, bón phân truyền thống có thể khiến một phần dinh dưỡng bị rửa trôi hoặc bốc hơi, gây lãng phí.
Tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường
Hệ thống tưới nhỏ giọt giúp kiểm soát lượng phân bón chính xác, giảm hao hụt, hạn chế ô nhiễm nguồn nước và đất, đồng thời tiết kiệm chi phí phân bón đáng kể.
Hệ thống tưới nhỏ giọt giúp kiểm soát lượng phân bón chính xác.
Phân phối dinh dưỡng đồng đều
Mỗi cây đều nhận lượng phân bón như nhau, giúp sinh trưởng đồng đều và nâng cao năng suất. Trong khi đó, bón phân thủ công dễ gây tình trạng phân bố không đồng nhất.
Giảm công lao động, tiết kiệm thời gian
Phương pháp này tự động hóa quá trình bón phân, không cần can thiệp thủ công, giúp người trồng tiết kiệm thời gian và công sức so với phương pháp rải phân truyền thống.
Giảm sốc phân bón, tối ưu sinh trưởng
Cây nhận dinh dưỡng theo từng liều lượng nhỏ, tránh tình trạng sốc do bón quá nhiều một lúc như phương pháp thủ công.
Bón phân đúng cách là yếu tố then chốt giúp cây dưa lưới đạt năng suất tối ưu.
Giải đáp thắc mắc thường gặp
Hỏi: Nên bón phân hữu cơ hay vô cơ cho dưa lưới trong nhà màng?
- Đáp: Cả hai đều cần thiết. Phân hữu cơ (như phân gà hoai mục, phân trùn quế) cung cấp mùn và cải tạo đất, nên bón lót trước khi gieo. Phân vô cơ (NPK, trung – vi lượng) giúp cây phát triển nhanh và điều chỉnh dinh dưỡng chính xác, dùng trong giai đoạn bón thúc.
Hỏi: Có cần thay đổi công thức phân bón nếu trồng dưa lưới trái vụ?
- Đáp: Có. Khi trồng trái vụ (ví dụ mùa mưa), cây dễ stress và sinh trưởng chậm hơn, nên giảm lượng đạm, tăng kali và canxi để tăng cường đề kháng và chất lượng trái.
Hỏi: Nếu cây đang ra hoa mà bón phân sai, có ảnh hưởng gì không?
- Đáp: Có thể làm rụng hoa hàng loạt. Trong giai đoạn phân hóa mầm hoa, cần hạn chế đạm, tăng vi lượng và giữ ẩm ổn định. Việc bón sai có thể khiến cây chuyển hướng phát triển thân lá thay vì ra hoa – ảnh hưởng năng suất sau này.
Hỏi: Bón phân bao lâu thì tưới nước?
- Đáp: Nên tưới nhẹ sau khi bón phân gốc khoảng 15–30 phút để phân thấm đều và không gây cháy rễ. Với phân hòa tan, tưới ngay sau khi bón.
Hỏi: Có nên bón phân vào buổi chiều tối?
- Đáp: Có thể, nhưng nên bón trước 16h để cây có thời gian hấp thụ. Tránh bón lúc trời sắp mưa hoặc độ ẩm quá cao dễ gây bệnh.
Hỏi: Dưa lưới có cần bón phân vi lượng không?
- Đáp: Cần. Vi lượng như Bo, Zn, Mn giúp cây ra hoa đậu trái tốt, hạn chế méo quả. Nên bổ sung định kỳ qua phun lá hoặc nhỏ giọt.
Dưa lưới cần bón phân vi lượng.
Bón phân đúng cách là yếu tố then chốt giúp cây dưa lưới đạt năng suất và chất lượng tối ưu. Áp dụng quy trình bón phân khoa học kết hợp với hệ thống tưới tự động sẽ mang lại hiệu quả vượt trội. Để được tư vấn và lắp đặt hệ thống tưới hiện đại, liên hệ ngay Kieufarm – đơn vị uy tín cung cấp giải pháp tưới tiêu thông minh, giúp bà con tiết kiệm thời gian và chi phí.
