Bệnh thán thư là một trong những loại bệnh hại nghiêm trọng nhất trên cây dưa lưới, gây thiệt hại lớn đến năng suất, chất lượng và giá trị thương phẩm của dưa lưới. Vậy bệnh thán thư là gì, nguyên nhân gây bệnh, dấu hiệu nhận biết và cách phòng tránh ra sao? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết và hữu ích nhất.
Bệnh thán thư là một loại bệnh hại nghiêm trọng nhất trên cây dưa lưới.
Bệnh thán thư là gì?
Bệnh thán thư (Anthracnose) là bệnh do các loài nấm thuộc chi Colletotrichum gây ra, phổ biến nhất là Colletotrichum orbiculare. Đây là loại bệnh có thể ảnh hưởng đến lá, thân, hoa và trái của dưa lưới, gây tổn thương mô thực vật, làm cây suy yếu và giảm chất lượng thu hoạch.
Nguyên nhân gây bệnh thán thư
Nhận diện sớm nguyên nhân gây bệnh là bước quan trọng giúp người trồng có biện pháp phòng ngừa và xử lý kịp thời, tránh ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng dưa lưới. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến sự phát sinh và lây lan của bệnh thán thư:
Nguồn bệnh trong đất và tàn dư cây trồng
Nấm Colletotrichum có thể tồn tại trong đất, tàn dư thực vật, hạt giống nhiễm bệnh hoặc trên các cây ký chủ khác trong cùng họ bầu bí.
Nếu không xử lý tàn dư cây trồng sau mỗi vụ hoặc luân canh hợp lý, mầm bệnh sẽ có điều kiện tái phát trong vụ sau.
Điều kiện thời tiết thuận lợi cho nấm phát triển
Độ ẩm cao (trên 80%) và nhiệt độ ấm (khoảng 24 - 30°C) là môi trường lý tưởng cho nấm thán thư sinh trưởng và lây lan.
Mưa kéo dài hoặc sương đọng trên lá tạo điều kiện cho bào tử nấm xâm nhập vào mô cây.
Điều kiện thời tiết thuận lợi cho nấm phát triển cũng nguyên nhân bệnh thán thư.
Kỹ thuật canh tác chưa hợp lý
Mật độ trồng quá dày khiến vườn dưa ít thông thoáng, độ ẩm không khí cao.
Việc tưới nước không đúng cách, đặc biệt là tưới phun lên lá vào buổi chiều tối, có thể khiến cây bị đọng nước, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh.
Hệ thống thoát nước kém làm cây bị úng rễ, suy yếu sức đề kháng và dễ bị tấn công bởi nấm bệnh.
Sử dụng hạt giống hoặc cây con nhiễm bệnh
Hạt giống hoặc cây con bị nhiễm nấm ngay từ đầu có thể là nguồn lây bệnh cho cả vườn.
Nếu không xử lý hạt giống đúng cách trước khi gieo, mầm bệnh có thể tồn tại và phát triển trong suốt quá trình sinh trưởng của cây.
Lây lan qua công cụ làm vườn và con người
Dụng cụ cắt tỉa, làm đất hoặc găng tay có tiếp xúc với cây bệnh mà không được khử trùng có thể vô tình truyền bệnh từ cây này sang cây khác.
Nấm có thể bám trên quần áo, giày dép của người trồng và phát tán sang những khu vực chưa bị nhiễm bệnh.
Bệnh thán thư còn lây lan qua công cụ làm vườn và con người.
Tác hại của bệnh thán thư với cây dưa lưới
Nếu không được kiểm soát kịp thời, bệnh thán thư có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như:
- Làm cây suy yếu, chậm phát triển: Lá bị tổn thương, giảm khả năng quang hợp. Cây mất sức, kém hấp thu dinh dưỡng, dễ chết.
- Giảm năng suất và chất lượng trái: Tỷ lệ đậu trái thấp, trái dễ bị thối, xuất hiện đốm đen. Trái mất giá trị thương phẩm, khó tiêu thụ.
- Gây thiệt hại kinh tế: Tốn kém chi phí xử lý, phòng trừ bệnh. Nguy cơ mất trắng vụ mùa nếu không kiểm soát kịp thời.
- Lây lan nhanh, khó kiểm soát: Phát tán qua nước, gió, dụng cụ canh tác và con người. Mầm bệnh tồn tại lâu trong đất, dễ tái nhiễm các vụ sau.
Triệu chứng bệnh thán thư trên dưa lưới
Bệnh thán thư có thể xuất hiện trên nhiều bộ phận của cây dưa lưới, bao gồm lá, thân, hoa và trái, với các dấu hiệu đặc trưng như sau:
Trên lá
Ban đầu xuất hiện các đốm nhỏ, hình tròn hoặc không đều, màu vàng nhạt hoặc nâu.
Đốm bệnh lan rộng, có viền nâu đậm, trung tâm khô, hoại tử.
Khi thời tiết ẩm, trên vết bệnh có lớp phấn màu hồng hoặc cam do bào tử nấm phát triển.
Trên trái
- Hình thành các đốm tròn, lõm nhẹ, có màu nâu hoặc đen.
- Khi độ ẩm cao, vết bệnh lan rộng, có thể nứt vỏ, gây thối trái.
- Trái bị nhiễm bệnh dễ hỏng nhanh sau thu hoạch, giảm chất lượng và giá trị thương phẩm.
Bệnh thán thư sẽ gây hình thành các đốm tròn, lõm nhẹ, có màu nâu hoặc đen.
Trên thân và cành
Xuất hiện các vết loét dài, thâm đen, gây nứt nẻ thân.
Khi bệnh nặng, cây có thể bị khô héo, gãy ngang thân.
Trên hoa
Hoa bị thối, rụng sớm, làm giảm tỷ lệ đậu trái.
Bệnh có tốc độ lây lan nhanh, đặc biệt trong điều kiện nóng ẩm, do đó cần nhận diện sớm để có biện pháp phòng trừ kịp thời.
Làm thế nào để ngăn ngừa bệnh thán thư trên dưa lưới?
Ngăn ngừa bệnh thán thư là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ cây dưa lưới, giảm thiểu rủi ro và tối ưu năng suất. Dưới đây là các biện pháp phòng bệnh hiệu quả:
Chọn giống kháng bệnh
- Sử dụng hạt giống có nguồn gốc rõ ràng, có khả năng kháng bệnh thán thư tốt.
- Xử lý hạt giống bằng nước ấm hoặc thuốc trừ nấm trước khi gieo để tiêu diệt mầm bệnh.
Kiểm soát độ ẩm và thông gió
- Giữ khoảng cách hợp lý giữa các cây để tăng độ thông thoáng.
- Điều chỉnh hệ thống tưới hợp lý, tránh tưới nước quá nhiều hoặc tưới vào buổi tối.
- Duy trì độ ẩm trong nhà màng dưới 80%, tăng cường hệ thống thông gió để hạn chế điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.
Giữ khoảng cách hợp lý giữa các cây để tăng độ thông thoáng.
Vệ sinh nhà màng, dụng cụ trồng
- Khử trùng nhà màng, khay ươm, giá thể trước mỗi vụ trồng để loại bỏ nấm bệnh.
- Định kỳ vệ sinh dụng cụ canh tác, tránh lây nhiễm bệnh từ vụ trước.
Bón phân cân đối, tăng cường sức đề kháng cho cây
- Bổ sung phân hữu cơ, vi sinh để cải thiện đất, giúp cây phát triển khỏe mạnh.
- Bón phân giàu kali, canxi và silic để tăng sức chống chịu của cây với nấm bệnh.
- Hạn chế bón thừa đạm vì sẽ làm cây mềm yếu, dễ nhiễm bệnh.
Kiểm tra và loại bỏ cây bệnh sớm
- Thường xuyên kiểm tra vườn trồng, phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh.
- Cắt tỉa và tiêu hủy lá, cành hoặc quả nhiễm bệnh để tránh lây lan.
Sử dụng thuốc phòng bệnh định kỳ
- Phun các chế phẩm sinh học hoặc thuốc trừ nấm có hoạt chất như Mancozeb, Chlorothalonil hoặc Copper Hydroxide theo khuyến cáo.
- Luân phiên các loại thuốc để tránh hiện tượng kháng thuốc của nấm bệnh.
Kết hợp đồng bộ các biện pháp trên giúp hạn chế tối đa nguy cơ bệnh thán thư trên dưa lưới, đảm bảo cây phát triển tốt, cho năng suất cao và chất lượng trái ổn định.
Kết hợp đồng bộ các biện pháp giúp hạn chế tối đa nguy cơ bệnh thán thư.
Cách khắc phục bệnh thán thư trên dưa lưới
Khi dưa lưới đã bị nhiễm bệnh thán thư, cần có biện pháp xử lý kịp thời để hạn chế lây lan và giảm thiểu thiệt hại. Dưới đây là các bước khắc phục hiệu quả:
Loại bỏ nguồn bệnh
- Cắt tỉa và tiêu hủy ngay các lá, cành, trái bị bệnh để ngăn chặn sự lây lan.
- Không vứt tàn dư cây bệnh trong vườn, cần tiêu hủy hoặc chôn sâu.
- Vệ sinh dụng cụ cắt tỉa bằng dung dịch khử trùng để tránh lây nhiễm chéo.
Điều chỉnh môi trường trồng
- Hạn chế tưới nước trực tiếp lên lá, chỉ tưới vào gốc để giảm độ ẩm trên cây.
- Tăng cường thông gió trong nhà màng để giảm độ ẩm, tạo môi trường bất lợi cho nấm bệnh phát triển.
- Kiểm soát chế độ bón phân, hạn chế đạm và bổ sung kali, canxi để tăng sức đề kháng cho cây.
Cần tăng cường thông gió trong nhà màng.
Sử dụng biện pháp sinh học
- Phun chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn đối kháng như Bacillus subtilis hoặc Trichoderma để ức chế sự phát triển của nấm bệnh.
- Sử dụng dung dịch chiết xuất từ tỏi, gừng, ớt hoặc nano bạc để hỗ trợ kháng khuẩn tự nhiên.
Sử dụng thuốc đặc trị
Khi bệnh phát triển mạnh, cần sử dụng thuốc trừ nấm có hoạt chất như:
- Mancozeb
- Chlorothalonil
- Azoxystrobin
- Difenoconazole
Phun thuốc theo đúng hướng dẫn, luân phiên hoạt chất để tránh hiện tượng kháng thuốc.
Tăng cường sức đề kháng cho cây
- Bón thêm phân vi lượng chứa canxi, silic giúp cây cứng cáp, hạn chế nấm tấn công.
- Bổ sung chế phẩm sinh học giúp tăng khả năng kháng bệnh từ bên trong.
Cần chú ý tăng cường sức đề kháng cho cây.
Bệnh thán thư là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng đối với cây dưa lưới, nhưng nếu phát hiện sớm và có biện pháp xử lý kịp thời, người trồng hoàn toàn có thể kiểm soát được. Việc kết hợp phòng ngừa chủ động và sử dụng các biện pháp khắc phục phù hợp sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ cây trồng và nâng cao hiệu quả canh tác. Để được tư vấn chi tiết về các biện pháp phòng trừ bệnh thán thư và cung cấp vật tư nông nghiệp chất lượng cao, liên hệ ngay với Kieufarm.
