Dưa lưới là loại cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao, nhưng cũng khó chăm sóc bởi dưa lưới dễ bị tác động bởi các bởi bệnh hại gây giảm năng suất, đặc biệt là bệnh nấm. Nấm không chỉ khiến cây sinh trưởng chậm, lá úa vàng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và năng suất của trái. Vậy nấm dưa lưới là gì, dấu hiệu nhận biết nấm dưa lưới ra sao, và cách bảo vệ cây trồng hiệu quả thế nào? Hãy cùng Kieufarm tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Giải pháp toàn diện giúp dưa lưới khỏe mạnh, nói không với nấm bệnh.
Giải đáp băn khoăn “Nấm dưa lưới là gì?”
Khái niệm nấm trên dưa lưới
Nấm dưa lưới là thuật ngữ dùng để chỉ các nhóm nấm bệnh tấn công lên cây dưa lưới trong quá trình sinh trưởng, bao gồm nhiều loại khác nhau như: nấm Fusarium, Alternaria, Pythium, Rhizoctonia solani hay Powdery mildew (nấm phấn trắng). Những loại nấm này thường tồn tại sẵn trong đất, trong tàn dư của cây trồng, hoặc phát triển mạnh khi điều kiện môi trường thuận lợi: Độ ẩm cao, thông thoáng kém, nhiệt độ lên xuống thất thường.
Khi tấn công cây dưa lưới, nấm gây hại mạnh ở nhiều bộ phận như rễ, thân, lá, hoa và cả quả, dẫn đến hiện tượng úng rễ, thối gốc, héo vàng, rụng lá hoặc trái non. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, nấm có thể lây lan nhanh trên toàn ruộng khiến dưa lưới bị giảm năng suất, thậm chí mất trắng cả vụ.
Tác hại của nấm đối với cây và năng suất
Bệnh nấm ảnh hưởng đến cây dưa lưới theo nhiều cách như:
- Cản trở quá trình hấp thụ dinh dưỡng: Khi rễ bị nấm tấn công, khả năng hút nước và khoáng chất giảm, khiến cây còi cọc, chậm lớn.
- Gây thối rễ, thối thân, thối quả: Những vết bệnh nấm tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và các loại nấm khác xâm nhập, khiến cây nhanh chết hoặc trái bị hỏng trước khi thu hoạch.
- Giảm khả năng quang hợp: Nấm lá làm lá bị đốm, nám vàng hoặc rụng sớm, giảm diện tích quang hợp, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình nuôi trái.
- Giảm năng suất và chất lượng trái: Trái dưa bị nấm thường bị giảm độ ngọt, chín không đều, ruột mềm và vỏ xấu gây khó tiêu thụ hoặc không đạt chuẩn xuất bán.
Điều trị nấm dưa lưới đúng thời điểm – chìa khóa cho năng suất vượt trội.
Điểm danh các nguyên nhân dẫn đến nấm dưa lưới
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến nấm dưa lưới. Cụ thể:
Yếu tố môi trường
Độ ẩm cao, nhiệt độ thất thường (mưa gió, bão lũ) và không khí lưu thông kém là điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển. Dưa lưới đặc biệt nhạy cảm với sương đêm, mưa kéo dài, hoặc môi trường nhà màng kín nhưng thiếu thoáng khí. Khi độ ẩm trên mức 85 % kéo dài nhiều ngày, bào tử nấm dễ hình thành và phát tán lên bề mặt lá, thân, rồi nảy mầm gây bệnh.
Yếu tố cây trồng và đất
Nấm tồn tại trong đất nhiều năm nếu người trồng không có biện pháp xử lý triệt để. Việc trồng liên tục dưa lưới nhiều vụ trên cùng nền đất, hoặc tái sử dụng giá thể nhưng không khử trùng là nguyên nhân phổ biến khiến bệnh nấm tái phát. Ngoài ra, giống cây yếu, không có khả năng kháng bệnh cũng khiến cây dễ bị nấm tấn công hơn.
Thói quen chăm sóc và tưới tiêu
Một số sai lầm trong khâu chăm sóc là tưới nước sai thời điểm, tưới quá nhiều nước, sử dụng phân đạm dư thừa, không tỉa quả thừa hoặc để đất bết chặt đều khiến độ ẩm tăng cao quanh rễ và thân, tạo môi trường thuận lợi cho nấm phát triển. Bên cạnh đó, việc không vệ sinh dụng cụ, tay chân, hoặc để tàn dư cây bệnh trong khu trồng cũng là con đường lây lan nhanh chóng.
Giải pháp trị nấm hại dưa lưới hiệu quả.
Dấu hiệu nhận biết nấm trên dưa lưới
Có 3 dấu hiệu nhận biết nấm trên dưa lưới, thông qua những biểu hiện:
Biểu hiện trên lá
- Xuất hiện nhiều đốm tròn nhỏ, lá có màu vàng nhạt ở mặt trên lá. Sau đó nấm sẽ lan rộng, chuyển sang màu nâu và khô giòn.
- Mặt dưới lá dưa lưới phủ một lớp phấn trắng mịn (nấm phấn trắng) hoặc mảng mốc màu xám.
- Lá dưa lưới bị héo rũ, xoăn nhẹ ở rìa lá, lá rụng sớm từ phần gốc lên phần ngọn.
Biểu hiện trên thân và quả
- Thân dưa lưới xuất hiện nhiều vết thối nâu đen, mô bị hư nhũn, thấy sợi nấm trắng bao quanh.
- Quả dưa lưới non dễ bị thối cuống, đốm nâu sậm. Sau đó vết đốm sẽ lan rộng, làm quả méo, mất đi giá trị.
- Khi nhiễm nấm nặng, phần thân gốc sẽ bị khô tóp lại, dưa lưới sẽ chết hàng loạt chỉ sau vài ngày.
Thời điểm xuất hiện phổ biến
Nấm thường xuất hiện mạnh trong giai đoạn từ sau 15 ngày trồng đến lúc dưa lưới ra hoa đậu quả, khi cây đang phát triển mạnh. Giai đoạn giao mùa (từ tháng 4 đến tháng 6 hoặc từ tháng 9 đến tháng 11) là thời điểm bệnh dễ bùng phát nhất do độ ẩm cao và chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm.
Trị nấm đúng cách, dưa lưới khỏe mạnh trở lại.
Cách phòng ngừa nấm trên dưa lưới
Hậu quả mà nấm mang lại cho dưa lưới là vô cùng nặng nề. Để giảm thiểu nguy cơ khiến dưa lưới bị nhiễm bệnh, bà con trồng dưa lưới phải có biện pháp phòng ngừa nấm bệnh ngay từ đầu.
Chọn giống kháng bệnh
- Việc lựa chọn giống dưa lưới có khả năng kháng nấm tự nhiên là biện pháp chủ động và hiệu quả nhất. Các giống như KF25, Mật KF hoặc VA95 của Kieufarm được nhiều nhà vườn đánh giá cao nhờ sức đề kháng tốt, ít bị nấm rễ và nấm lá.
- Việc sử dụng giống chuẩn giúp giảm thiểu rủi ro bệnh hại ngay từ đầu vụ, hạn chế việc sử dụng thuốc hóa học về sau.
Vệ sinh vườn và đất trồng
- Trước khi trồng, bạn cần phơi đất, xử lý bằng vôi hoặc chế phẩm Trichoderma để tiêu diệt mầm bệnh còn sót lại.
- Nếu trồng trong nhà màng, cần vệ sinh sạch sàn và dụng cụ trồng dưa lưới, đặc biệt là dây treo, khay ươm, giá thể.
- Sau mỗi vụ thu hoạch dưa lưới, bà con cần loại bỏ hoàn toàn tàn dư cây bệnh, tuyệt đối không dùng lại giá thể có nguy cơ nhiễm nấm.
Quản lý nước và độ ẩm
- Áp dụng tưới nhỏ giọt hoặc tưới luân phiên sáng – chiều để giữ ẩm ổn định nhưng không gây ướt lá.
- Hạn chế phun nước trực tiếp lên tán lá, nhất là vào chiều tối.
- Duy trì độ ẩm không khí trong nhà màng ở mức 70–80 %, kết hợp mở màng thông gió thường xuyên để tránh tích tụ hơi nước.
Biện pháp sinh học và hóa học
- Sử dụng chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng Trichoderma trộn vào đất hoặc tưới gốc định kỳ để kiểm soát nấm hại.
- Khi bệnh mới chớm, có thể phun dung dịch nano đồng, chế phẩm gốc thảo mộc, hoặc thuốc trừ nấm sinh học để ngăn lan rộng.
- Trong trường hợp bệnh nặng, cần sử dụng thuốc hóa học chọn lọc (ví dụ Metalaxyl, Mancozeb, Chlorothalonil…) nhưng phải tuân thủ liều lượng, thời gian cách ly và luân phiên hoạt chất để tránh kháng thuốc.
Trị nấm dưa lưới tận gốc – giải pháp sinh học an toàn cho nông dân.
Cách xử lý khi cây dưa lưới bị nấm
Để xử lý được dưa lưới triệt để, bà con trồng dưa lưới phải có biện pháp xử lý kịp thời kết hợp với chăm sóc đầy đủ dinh dưỡng cho cây.
Xử lý kịp thời để tránh lây lan
Khi phát hiện dưa lưới bị nấm, cần xử lý:
- Cách ly cây bị nấm: Loại bỏ đi những cây bệnh nặng, thu gom và tiêu hủy xa khu trồng dưa lưới.
- Ngưng tưới nước trực tiếp vào vùng bị bệnh (lá, thân, rễ) nhằm hạn chế phát tán bào tử nấm.
- Phun thuốc hoặc chế phẩm sinh học xung quanh cây, để hạn chế lây lan.
- Theo dõi liên tục 3 đến 5 ngày, nếu bệnh còn phát triển, phải tăng cường biện pháp hóa học để xử lý bệnh triệt để.
Kết hợp biện pháp chăm sóc và dinh dưỡng
Song song với xử lý nấm, người trồng cần hỗ trợ dưa lưới hồi phục bằng cách:
- Tăng cường phân bón hữu cơ canxi và kali để giúp cây phục hồi rễ, cứng thân, dày lá.
- Giảm bón phân đạm để dưa lưới không phát triển thêm lá non yếu dễ nhiễm bệnh trở lại.
- Bổ sung vi sinh vật có lợi vào giá thể, giúp cân bằng hệ sinh thái đất.
- Sau khi khống chế nấm tiến hành tỉa những lá gốc, cải thiện không khí thông thoáng, đảm bảo ánh sáng cho cây.
Nắm rõ nguyên nhân – trị dứt điểm nấm dưa lưới, bảo vệ từng giàn quả!
Lời kết
Nấm dưa lưới là một trong những “kẻ thù thầm lặng” vì chúng khó phát hiện ở giai đoạn đầu nhưng đến giai đoạn biểu hiện lại tàn phá cây nhanh chóng mang đến hậu quả nặng nề cho bà con trồng dưa lưới. Tuy nhiên, chỉ cần nắm được nguyên nhân gây bệnh, nhận biết sớm và áp dụng biện pháp phòng ngừa khoa học, bà con trồng dưa lưới hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ vườn dưa của mình. Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp trồng dưa lưới bền vững, hiệu quả thì Kieufarm chính là đơn vị đáng tin cậy. Không chỉ cung cấp hạt giống kháng nấm chất lượng cao như giống dưa lưới KF25, Mật KF, VA95, Huỳnh Long mà còn hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật, thiết kế hệ thống tưới nhỏ giọt và nhà màng đạt chuẩn quốc tế. Hãy liên hệ ngay với Kieufarm để được giải đáp những thắc mắc liên quan đến quy trình trồng dưa lưới.
