Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng khắt khe với thực phẩm, việc gắn nhãn truy xuất nguồn gốc cho nông sản đặc biệt là dưa lưới không còn là lựa chọn mà đã trở thành tiêu chuẩn bắt buộc. Một chiếc tem nhỏ chứa mã QR hoặc mã số truy xuất không chỉ là công cụ minh bạch hóa quy trình sản xuất, mà còn là chìa khóa giúp nhà nông khẳng định chất lượng và xây dựng lòng tin với khách hàng. Đối với người tiêu dùng, tem truy xuất chính là "giấy thông hành" xác nhận sự an toàn và xuất xứ rõ ràng của sản phẩm họ lựa chọn.
Tem truy xuất chính là "giấy thông hành" xác nhận sự an toàn và xuất xứ.
Truy xuất nguồn gốc là gì và vì sao cần thiết với dưa lưới?
Để hiểu rõ vai trò của gắn nhãn truy xuất nguồn gốc, trước hết cần nhìn nhận khái niệm này trong bối cảnh thực tế sản xuất nông nghiệp hiện nay.
Truy xuất nguồn gốc (traceability) là quá trình thu thập, ghi chép và quản lý thông tin liên quan đến toàn bộ hành trình của một sản phẩm – từ khâu sản xuất, thu hoạch, sơ chế, đóng gói, vận chuyển đến tay người tiêu dùng. Khi áp dụng cho dưa lưới, truy xuất nguồn gốc giúp xác định sản phẩm được trồng ở đâu, theo quy trình nào, có sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không, và do ai sản xuất.
Lý do khiến truy xuất nguồn gốc ngày càng trở nên cấp thiết với dưa lưới bao gồm:
- Tăng niềm tin với người tiêu dùng: Khách hàng có thể dễ dàng kiểm tra thông tin nguồn gốc, quy trình canh tác, thời gian thu hoạch… chỉ với một lần quét mã QR.
- Chống hàng giả, hàng nhái: Dưa lưới là mặt hàng giá trị cao, dễ bị làm giả thương hiệu. Tem truy xuất giúp phân biệt rõ sản phẩm chính hãng.
- Tăng khả năng tiêu thụ: Các siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch, sàn thương mại điện tử và thị trường xuất khẩu đều ưu tiên nông sản có truy xuất.
- Tuân thủ quy định của thị trường: Các quốc gia nhập khẩu (Nhật, Hàn, EU…) yêu cầu minh bạch tuyệt đối về quy trình sản xuất nông sản.
Tem truy xuất giúp phân biệt rõ sản phẩm chính hãng.
Các hình thức gắn nhãn truy xuất nguồn gốc phổ biến
Việc gắn nhãn truy xuất không chỉ đơn thuần là dán tem, mà cần tích hợp dữ liệu và công nghệ để đảm bảo tính xác thực, tiện tra cứu. Hiện nay có một số hình thức chính:
Mã QR tích hợp thông tin
Đây là phương thức phổ biến nhất. Mỗi lô dưa lưới được cấp mã QR riêng, khi quét mã sẽ hiện thông tin:
- Tên nông hộ/trang trại.
- Địa điểm canh tác.
- Ngày gieo trồng – ngày thu hoạch.
- Ảnh sản phẩm thực tế.
- Kết quả kiểm nghiệm tồn dư (nếu có).
Mã QR có thể được in trực tiếp trên tem nhãn hoặc bao bì sản phẩm, dễ dàng kiểm tra bằng điện thoại thông minh.
Mã số truy xuất kết nối với hệ thống
Đây là dạng mã gồm chuỗi ký tự định danh sản phẩm, kết nối với phần mềm truy xuất nguồn gốc (được cung cấp bởi bên thứ ba hoặc cơ quan quản lý nhà nước). Ưu điểm là có thể tích hợp với hệ thống quản lý kho, giao nhận và xuất khẩu.
Gắn chip NFC hoặc mã Blockchain
Hình thức hiện đại hơn, thường áp dụng với các doanh nghiệp lớn hoặc sản phẩm xuất khẩu. Người tiêu dùng có thể chạm điện thoại vào tem NFC hoặc truy cập liên kết blockchain để xem hành trình sản phẩm. Tuy nhiên chi phí cao hơn, phù hợp với sản phẩm cao cấp.
Mã QR có thể được in trực tiếp trên tem nhãn hoặc bao bì sản phẩm.
Lợi ích của truy xuất nguồn gốc đối với người trồng dưa lưới
Không chỉ là yêu cầu từ thị trường, gắn nhãn truy xuất nguồn gốc còn mang lại nhiều lợi ích thực tiễn cho nhà vườn và doanh nghiệp canh tác dưa lưới.
Nâng cao giá trị sản phẩm
Dưa lưới được gắn mã truy xuất thường bán được với giá cao hơn 10–30% so với hàng không nhãn. Người tiêu dùng sẵn sàng chi trả thêm nếu sản phẩm minh bạch, rõ ràng.
Dễ tiếp cận hệ thống phân phối hiện đại
Các siêu thị như Co.opmart, AEON, Winmart… đều yêu cầu nông sản có truy xuất nguồn gốc. Gắn tem là điều kiện tiên quyết để đưa dưa lưới vào các kênh này.
Quản lý sản xuất hiệu quả hơn
Khi áp dụng truy xuất, người trồng phải ghi chép nhật ký canh tác rõ ràng – đây chính là cách kiểm soát nội bộ tốt hơn, giảm rủi ro trong sản xuất.
Tạo nền tảng xây dựng thương hiệu
Mỗi chiếc tem là một “danh thiếp” của nông trại. Nếu làm tốt, khách hàng có thể truy cập link truy xuất để xem hình ảnh trang trại, video sản xuất và câu chuyện thương hiệu – tạo nền móng cho hoạt động marketing sau này.
Mỗi chiếc tem là một “danh thiếp” của nông trại.
Quy trình triển khai truy xuất nguồn gốc cho dưa lưới
Để gắn nhãn truy xuất hiệu quả, người sản xuất cần tuân thủ một quy trình bài bản, có kế hoạch từ trước khi trồng cho đến sau thu hoạch.
Bước 1: Chuẩn bị và đào tạo
- Lựa chọn phần mềm hoặc nền tảng truy xuất uy tín (VD: CheckVN, iTrace247, TE-FOOD…).
- Đào tạo nhân sự ghi chép, nhập liệu, sử dụng mã QR hoặc mã số định danh.
- Chuẩn hóa nhật ký canh tác theo mẫu.
Bước 2: Ghi chép toàn bộ quy trình
- Từ lúc làm đất, gieo hạt, chăm sóc, bón phân, phun thuốc… đều phải ghi chép ngày giờ, liều lượng, loại vật tư sử dụng.
- Chụp ảnh minh chứng (trang trại, quy trình, sản phẩm).
Bước 3: Đăng ký truy xuất và tạo mã
- Sau khi đủ dữ liệu, tạo mã QR cho từng lô hoặc từng trái.
- In tem theo thiết kế có sẵn, tích hợp thêm logo thương hiệu, hotline, tên sản phẩm nếu cần.
Bước 4: Dán tem – đóng gói – xuất hàng
- Gắn tem tại kho sơ chế hoặc tại điểm thu hoạch.
- Đảm bảo tem không bị bong tróc, mất thông tin trong quá trình vận chuyển.
- Cập nhật thêm thông tin hậu kiểm (kết quả kiểm tra mẫu nếu có).
Để gắn nhãn truy xuất hiệu quả, người sản xuất cần tuân thủ một quy trình bài bản.
Những sai lầm thường gặp khi gắn nhãn truy xuất
Mặc dù là một giải pháp hiệu quả, nhưng việc triển khai truy xuất nguồn gốc vẫn tồn tại một số lỗi phổ biến khiến tem truy xuất trở nên vô nghĩa hoặc thậm chí phản tác dụng.
- Tem giả, không chứa dữ liệu thật: Nhiều nơi chỉ in mã QR dẫn về trang web trống hoặc hình ảnh chung chung, gây mất niềm tin.
- Dữ liệu không cập nhật: Người sản xuất chỉ cập nhật một lần rồi để mặc, trong khi truy xuất cần cập nhật liên tục.
- Thiếu liên kết thương hiệu: Tem truy xuất không kèm hình ảnh logo, tên trang trại – khó tạo nhận diện.
- Không có người phụ trách riêng: Việc ghi chép và quản lý dữ liệu bị bỏ quên, dẫn đến thiếu nhất quán.
Việc triển khai truy xuất nguồn gốc vẫn tồn tại một số lỗi phổ biến.
Tương lai của truy xuất nguồn gốc: từ minh bạch đến giá trị gia tăng
Truy xuất nguồn gốc không chỉ dừng lại ở yêu cầu kỹ thuật, mà còn là cơ hội vàng để nâng tầm nông sản Việt.
Trong tương lai gần, khi thị trường ngày càng cạnh tranh và người tiêu dùng ngày càng khắt khe, dưa lưới không có truy xuất sẽ gần như không còn chỗ đứng. Các nhà vườn tiên phong áp dụng truy xuất chuyên nghiệp sẽ có lợi thế rõ rệt:
- Được hỗ trợ từ các chính sách số hóa nông nghiệp của Nhà nước và địa phương.
- Có khả năng kết nối trực tiếp với người tiêu dùng cuối cùng, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái.
- Xây dựng hệ sinh thái tiêu thụ vững mạnh, tạo tiền đề để phát triển chuỗi giá trị, truy xuất kết hợp thương hiệu, tiếp thị số.
Truy xuất nguồn gốc là cơ hội vàng để nâng tầm nông sản Việt.
Việc gắn nhãn truy xuất nguồn gốc không chỉ là “chiếc vé thông hành” để dưa lưới bước vào kệ siêu thị, mà còn là phương tiện thể hiện sự chuyên nghiệp và tôn trọng người tiêu dùng. Dù là hộ nông dân nhỏ hay doanh nghiệp nông nghiệp quy mô lớn, việc chủ động áp dụng truy xuất nguồn gốc sớm chính là cách khẳng định uy tín và phát triển bền vững trong ngành. Nếu bạn đang tìm hiểu về các giải pháp truy xuất chuyên nghiệp, thiết kế tem nhãn chuẩn hóa, hoặc cần tư vấn triển khai hệ thống truy xuất từ đầu, hãy để Kieufarm đồng hành cùng bạn – từ kỹ thuật đến kết nối thị trường.
