Trong vài năm trở lại đây, thị trường dưa lưới tại Việt Nam trở nên sôi động nhưng cũng lắm thách thức. Một trong những mối lo lớn nhất của nông dân và nhà đầu tư là sự cạnh tranh khốc liệt từ hàng Trung Quốc với giá rẻ và nguồn cung ổn định. Tuy nhiên, liệu dưa lưới Việt thực sự “lép vế”? Câu trả lời là: Chỉ đúng nếu bạn vẫn còn trồng theo kiểu cũ – thiếu quy trình, thiếu công nghệ và thiếu định hướng thị trường. Mô hình trồng dưa lưới trong nhà màng đang mở ra một hướng đi hoàn toàn khác, giúp nông sản Việt không chỉ cạnh tranh được mà còn chiếm lĩnh thị trường.
Liệu dưa lưới Việt thực sự “lép vế”?
Dưa lưới Trung Quốc: Giá rẻ nhưng có thật sự “ngon”?
Trung Quốc từ lâu đã là nguồn cung lớn các loại trái cây vào thị trường Việt Nam, trong đó có dưa lưới. Ưu thế lớn nhất của dưa lưới Trung Quốc là giá bán rẻ, nhiều thời điểm chỉ dao động từ 15.000 – 25.000 đồng/kg, thấp hơn nhiều so với dưa Việt được trồng theo hướng sạch và công nghệ cao.
Tuy nhiên, điểm yếu của dưa Trung Quốc cũng rất rõ ràng:
- Không kiểm soát được quy trình trồng trọt: Phần lớn nông dân Trung Quốc sản xuất theo kiểu đại trà, sử dụng thuốc hóa học, chất tăng trưởng, dẫn đến lo ngại về dư lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm.
- Chất lượng không ổn định: Dưa có thể to, đẹp mã nhưng không ngọt, không thơm, ruột xốp hoặc dễ bị nhũn khi để lâu.
- Tâm lý e dè của người tiêu dùng Việt: Đặc biệt ở các đô thị lớn, người tiêu dùng đang dần có xu hướng quay lưng với trái cây nhập khẩu từ Trung Quốc, chuyển sang lựa chọn sản phẩm rõ nguồn gốc trong nước.
Điều này tạo ra một khoảng trống rất lớn cho nông sản Việt, nhưng chỉ khi chúng ta có mô hình sản xuất đủ mạnh để đáp ứng yêu cầu thị trường.
Ưu thế lớn nhất của dưa lưới Trung Quốc là giá bán rẻ.
Trồng dưa kiểu cũ: Lý do khiến nhà nông Việt tự làm khó mình
Dưa lưới từng được xem là cây trồng “cứ trồng là lời”, nhưng thực tế đã chứng minh điều ngược lại với những ai vẫn trồng theo kiểu truyền thống:
- Phụ thuộc thời tiết: Trồng ngoài trời khiến dưa dễ bị mưa làm úng rễ, nứt quả hoặc sâu bệnh phá hoại mùa vụ.
- Giống và dinh dưỡng không kiểm soát: Nhiều nhà vườn không có kiến thức chọn giống phù hợp, bón phân sai cách, dẫn đến chất lượng trái thấp, không đồng đều.
- Thiếu liên kết đầu ra: Sản xuất nhỏ lẻ, không theo chuẩn khiến nông dân rơi vào thế yếu khi thương lái ép giá.
- Khó xây dựng thương hiệu: Không có truy xuất nguồn gốc, không đủ sản lượng đều đặn khiến các sản phẩm kiểu cũ không thể tiến vào hệ thống siêu thị hay xuất khẩu.
Chính những bất cập này khiến dưa lưới Việt khó cạnh tranh, dù có lợi thế về đất đai, nhân công và thị trường tiêu thụ trong nước rất lớn.
Trồng ngoài trời khiến dưa dễ bị mưa làm úng rễ, nứt quả hoặc sâu bệnh phá hoại mùa vụ.
Nhà màng – Bước ngoặt giúp dưa lưới Việt đổi vị thế
Sự ra đời và phát triển của mô hình nhà màng đã làm thay đổi hoàn toàn cục diện.
Ưu điểm của mô hình nhà màng:
- Kiểm soát môi trường trồng trọt 24/7: Từ ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm đến lượng nước tưới đều được điều chỉnh phù hợp cho từng giai đoạn phát triển của cây.
- Chủ động vụ mùa: Có thể trồng quanh năm, không phụ thuộc mùa mưa – nắng, tăng số vụ và năng suất/năm.
- Giảm sâu bệnh, tăng chất lượng trái: Ít dùng thuốc bảo vệ thực vật, dưa phát triển trong môi trường sạch hơn, đạt độ ngọt và độ giòn tối ưu.
- Tối ưu nhân công: Hệ thống tưới, dinh dưỡng tự động giúp tiết kiệm công lao động và giảm sai sót trong quá trình chăm sóc.
Kết quả: Dưa lưới trồng nhà màng có thể đạt đồng đều 1,5–1,8kg/quả, độ ngọt từ 13–15 Brix, mẫu mã đẹp, dễ xây dựng thương hiệu và truy xuất nguồn gốc.
Sự ra đời và phát triển của mô hình nhà màng đã làm thay đổi hoàn toàn cục diện.
Tư duy kinh doanh mới: Không chỉ trồng, mà phải tính thị trường
Thị trường dưa lưới hiện nay không chỉ là “ai trồng trước thì bán được”, mà là ai hiểu thị trường, người đó sống khỏe. Trồng dưa kiểu mới là phải gắn liền với tư duy thị trường:
- Lựa chọn giống theo nhu cầu tiêu dùng: Có nơi chuộng ruột cam, có nơi thích dưa xanh – hiểu rõ thị hiếu là bước đầu tiên để thành công.
- Xây dựng thương hiệu và truy xuất nguồn gốc: Dưa phải được gắn tem, mã QR, có câu chuyện, quy trình, chứng nhận rõ ràng.
- Liên kết đầu ra ngay từ đầu: Không chờ “bán xong rồi tính tiếp”, mà cần kết nối với HTX, chuỗi bán lẻ, sàn TMĐT từ khi lên kế hoạch trồng.
- Đa dạng kênh bán hàng: Từ bán lẻ tại vườn, chốt đơn online đến đưa vào siêu thị – tất cả đều cần chiến lược bài bản.
Mô hình nhà màng chính là nền tảng kỹ thuật để người trồng hiện đại hóa quy trình, còn tư duy thị trường là chìa khóa giúp nhà đầu tư, nông dân kiếm lời bền vững.
Trồng dưa kiểu mới là phải gắn liền với tư duy thị trường.
Những vùng canh tác dưa lưới nhà màng thành công: Bằng chứng rõ ràng
Tại Việt Nam, nhiều địa phương đã đi trước trong việc ứng dụng mô hình nhà màng trồng dưa lưới và gặt hái thành công:
- Lâm Đồng: Là nơi tiên phong về công nghệ nông nghiệp cao, dưa lưới nhà màng tại đây thường được xuất sang Hàn Quốc, Nhật Bản với giá cao.
- Bình Thuận: Đặc biệt tại các khu chuyên canh mới như mô hình ở Kieufarm, nơi đất đai sạch, khí hậu khô hanh – rất phù hợp trồng dưa quanh năm. Các dự án trồng dưa tại đây đã đạt năng suất trên 3 vụ/năm.
- Đồng Nai, Long An, Gia Lai: Những vùng có tiềm năng lớn nhờ quỹ đất sạch và dễ kết nối với thị trường TP.HCM và miền Trung.
Bình Thuận là một trong những vùng trồng dưa lưới nhà màng thành công.
Vốn đầu tư có lớn không? Tùy cách bạn tính
Một mô hình nhà màng tiêu chuẩn trồng dưa lưới khoảng 1.000m² cần đầu tư từ 270 - 300 triệu đồng cho khung nhà màng và hệ thống kỹ thuật, chưa kể chi phí giống, giá thể, phân bón, nhân công...
Tuy nhiên:
- Đây là khoản đầu tư một lần, có thể dùng 15–20 năm.
- Mỗi vụ trồng có thể đạt lợi nhuận từ 30–50 triệu đồng sau khi trừ chi phí, nếu áp dụng đúng kỹ thuật và có đầu ra ổn định.
- Mỗi năm có thể trồng 3–4 vụ, tăng vòng quay vốn và giảm rủi ro.
So với mô hình trồng ngoài trời, dù đầu tư cao hơn, nhưng nhà màng đảm bảo tính ổn định, chủ động và khả năng sinh lời cao hơn hẳn.
Nhà màng đảm bảo tính ổn định, chủ động và khả năng sinh lời cao hơn hẳn.
Dưa lưới Việt đang thua vì cách nghĩ – không phải vì đất hay khí hậu
Câu hỏi “Dưa lưới Việt có cạnh tranh được với hàng Trung Quốc không?” thoạt nghe tưởng là câu hỏi về thị trường, nhưng thực chất lại phản ánh một vấn đề lớn hơn: tư duy làm nông vẫn còn mang tính tự phát, manh mún và thụ động.
Trong bối cảnh nông nghiệp công nghệ cao ngày càng phát triển, việc trồng trọt không còn chỉ là gieo hạt và chờ thu hoạch. Chìa khóa cạnh tranh nằm ở việc ai đang sản xuất theo chuẩn thị trường, ai kiểm soát được chất lượng, ai tối ưu được chi phí, và ai xây dựng được đầu ra bền vững ngay từ khi bắt đầu.
Nếu vẫn giữ tư duy cũ – trồng theo thói quen, không có kế hoạch đầu ra, không đầu tư vào công nghệ, không cải tiến quy trình – thì không chỉ không cạnh tranh nổi với hàng Trung Quốc, mà thậm chí còn thua ngay trên sân nhà, trước những nông trại trong nước làm bài bản hơn.
Sự thật là: dưa lưới Việt không thua vì điều kiện tự nhiên, bởi chúng ta đang sở hữu lợi thế lớn về đất đai màu mỡ, khí hậu đa dạng và nhu cầu tiêu dùng nội địa mạnh mẽ. Thua là vì mô hình sản xuất cũ kỹ, tư duy sản xuất cũ kỹ và cách tiếp cận thị trường cũng… cũ kỹ.
Dưa lưới Việt đang thua vì cách nghĩ – không phải vì đất hay khí hậu.
Dưa Việt không thua – chỉ có những người không chịu thay đổi mới tự loại mình khỏi cuộc chơi. Và ngược lại, bất kỳ nhà đầu tư hay người nông dân nào sẵn sàng tiếp cận mô hình nhà màng, áp dụng kỹ thuật tiên tiến và tư duy kinh doanh hiện đại đều đang từng bước xây dựng được vị thế riêng – không chỉ trên thị trường trong nước mà còn hướng đến xuất khẩu.
Nếu bạn đang cân nhắc đầu tư vào mô hình dưa lưới, đừng bắt đầu bằng cách… mua hạt giống! Hãy bắt đầu bằng việc tìm một đối tác am hiểu quy trình, có giải pháp toàn diện từ thiết kế – thi công nhà màng đến kỹ thuật trồng và kết nối đầu ra. Kieufarm là đơn vị tiên phong trong phát triển mô hình dưa lưới nhà màng tại các vùng khí hậu lý tưởng, cung cấp hệ sinh thái trọn gói cho người mới bắt đầu. Liên hệ ngay với Kieufarm để được tư vấn từ A–Z về dự án dưa lưới nhà màng phù hợp với khả năng tài chính và định hướng đầu tư của bạn.
