Trong mô hình trồng dưa lưới hiện nay, giai đoạn thụ phấn là bước then chốt quyết định năng suất và hình dạng quả. Nhiều nhà vườn thường thắc mắc cách thụ phấn dưa lưới bằng tay sao cho đúng kỹ thuật, giúp tăng tỉ lệ đậu trái và hạn chế hiện tượng quả méo, dị dạng.
Thực tế, việc chủ động thụ phấn bằng tay không chỉ giúp người trồng kiểm soát chất lượng mà còn tối ưu được năng suất trong điều kiện thiếu côn trùng hoặc thời tiết bất lợi. Bài viết dưới đây của Kieufarm sẽ hướng dẫn chi tiết quy trình thụ phấn thủ công, cùng những mẹo hữu ích để đạt tỷ lệ đậu trái cao nhất.
1. Tại sao cần thụ phấn bằng tay
Thụ phấn là quá trình chuyển hạt phấn từ hoa đực sang đầu nhụy của hoa cái, giúp cây hình thành quả. Trong tự nhiên, ong và các loại côn trùng đảm nhiệm công việc này. Tuy nhiên, ở mô hình nhà màng hoặc nhà kính, môi trường kín khiến việc thụ phấn tự nhiên bị hạn chế.
Khi cây dưa lưới không được thụ phấn đúng thời điểm, tỷ lệ đậu quả sẽ thấp, quả nhỏ, méo hoặc dễ bị nứt. Thậm chí, một số cây có thể rụng hoa hàng loạt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Chính vì vậy, thụ phấn bằng tay trở thành giải pháp cần thiết giúp người trồng kiểm soát hoàn toàn quá trình sinh sản của cây.
Việc chủ động thụ phấn bằng tay còn mang lại nhiều lợi ích khác như:
Chọn được những hoa khỏe mạnh, giúp tạo ra quả đồng đều, đẹp mã hơn.
Giúp người trồng chủ động thời gian đậu trái, thuận lợi cho kế hoạch thu hoạch đồng loạt.
Nâng cao tỷ lệ quả thương phẩm, tối ưu giá bán trên thị trường.
Kinh nghiệm từ các trang trại lớn cho thấy, nếu thụ phấn bằng tay đúng kỹ thuật, tỷ lệ đậu trái có thể đạt trên 95%, cao hơn hẳn so với thụ phấn tự nhiên trong điều kiện nhà màng.
2. Thời điểm thụ phấn thích hợp
Để đạt hiệu quả cao nhất, người trồng cần nắm rõ thời điểm thụ phấn — vì chỉ trong khung giờ nhất định, hoa cái mới sẵn sàng tiếp nhận hạt phấn.
Thông thường, hoa đực và hoa cái của dưa lưới sẽ nở vào buổi sáng sớm, khoảng từ 5h30 đến 8h30. Khi mặt trời vừa lên, không khí khô ráo và nhiệt độ ổn định, hạt phấn ở trạng thái tốt nhất, dễ bám và nảy mầm trên đầu nhụy.
Nếu thụ phấn muộn hơn 9h sáng, nhiệt độ tăng sẽ làm phấn khô, giảm khả năng đậu trái.
Một số lưu ý quan trọng:
Không thụ phấn khi trời mưa hoặc ẩm độ cao, vì phấn dễ vón cục, khó bám vào nhụy.
Không thụ phấn trong điều kiện gió mạnh, dễ làm rơi phấn.
Không thụ phấn vào ngày cây bị thiếu nước hoặc dư đạm, vì hoa dễ bị lép, giảm sức sống phấn.
Người trồng nên quan sát kỹ giai đoạn cây ra hoa: sau khi tỉa nhánh, cây thường bắt đầu ra hoa đực trước, hoa cái sẽ nở rộ sau khoảng 5–7 ngày. Khi thấy hoa cái có bầu nhụy căng tròn và cánh hoa vừa hé mở, đó chính là thời điểm vàng để tiến hành thụ phấn.
3. Dụng cụ và quy trình thực hiện
Để thụ phấn thủ công hiệu quả, người trồng cần chuẩn bị các dụng cụ cơ bản và nắm rõ quy trình thao tác từng bước.
Dụng cụ cần thiết
- Hoa đực khỏe mạnh: chọn từ cây có sinh trưởng tốt, bao phấn vàng tươi.
- Cọ mềm hoặc bông tăm: dùng để lấy phấn.
- Kéo, kẹp nhỏ: hỗ trợ lột cánh hoa.
- Dung dịch hỗ trợ thụ phấn Kieufarm: giúp tăng tỷ lệ đậu quả và giữ phấn bám lâu hơn.
Quy trình thụ phấn dưa lưới bằng tay
- Chọn hoa đực: lấy hoa vừa nở, có nhiều phấn, cắt sát cuống.
- Chuẩn bị hoa cái: chọn hoa vừa nở, đầu nhụy còn tươi, bầu nhụy căng.
- Lấy phấn: dùng cọ mềm quét nhẹ bao phấn của hoa đực để thu hạt phấn.
- Chuyển phấn: nhẹ nhàng chấm cọ lên đầu nhụy hoa cái sao cho phấn bám đều.
- Xịt dung dịch hỗ trợ: ngay sau khi thụ phấn, có thể xịt Dung dịch thụ phấn Kieufarm để tăng khả năng bám dính phấn và kích thích quá trình thụ tinh.
Dung dịch thụ phấn Kieufarm - Tăng tỷ lệ đậu trái an toàn
Đây là sản phẩm chuyên dụng do Kieufarm nghiên cứu và phát triển, giúp tăng tỷ lệ đậu trái ngay cả khi điều kiện thời tiết không thuận lợi.
Thành phần chính gồm Cytokinin và Polysiloxane – hai hoạt chất sinh học có tác dụng kích thích hình thành quả, tăng độ bám dính phấn và cải thiện sự phát triển của bầu nhụy.
Cách dùng: Pha 1 gói với 4–5 lít nước, phun nhẹ lên hoa cái ngay sau khi thụ phấn.
Hiệu quả: Giúp quả to, đồng đều, hạn chế nứt quả, tăng giá trị thương phẩm.
Ưu điểm: An toàn, thân thiện với cây trồng, phù hợp tiêu chuẩn nông nghiệp sạch VietGAP và GlobalGAP.
Nhờ có dung dịch hỗ trợ này, nhiều nhà vườn tại Kieufarm đã ghi nhận tỷ lệ đậu trái ổn định ở mức trên 97%, ngay cả trong mùa mưa hoặc khi thiếu côn trùng thụ phấn.
4. Cách nhận biết hoa đực – hoa cái
Việc phân biệt chính xác hoa đực và hoa cái là điều bắt buộc nếu bạn muốn thụ phấn dưa lưới bằng tay đạt hiệu quả cao. Nhiều người mới trồng dưa thường nhầm lẫn hai loại hoa này, dẫn đến thao tác sai, làm giảm tỷ lệ đậu trái.
Đặc điểm của hoa đực:
- Mọc thành chùm ở nách lá.
- Có cuống dài, thân mảnh, kích thước nhỏ hơn hoa cái.
- Bên trong có nhị mang bao phấn màu vàng, chứa hạt phấn.
- Sau khi nở 1–2 ngày, hoa đực sẽ rụng tự nhiên.
Đặc điểm của hoa cái:
- Mọc đơn lẻ, thường ở nách lá thấp hơn so với hoa đực.
- Dễ nhận biết nhờ bầu nhụy nhỏ, hình quả mini nằm ngay dưới cánh hoa.
- Khi hoa cái nở, đầu nhụy có dạng 3 thùy, màu vàng nhạt.
Khi hoa cái đạt độ nở vừa phải, nhụy còn tươi ẩm, đó chính là thời điểm thích hợp nhất để tiến hành thụ phấn. Nếu để quá 1 ngày, nhụy sẽ héo và mất khả năng tiếp nhận phấn.
Một mẹo nhỏ: bạn có thể đánh dấu hoa đã được thụ phấn bằng dây buộc hoặc thẻ nhựa để dễ quản lý và theo dõi sự phát triển của từng quả.
5. Mẹo tăng tỷ lệ đậu trái và năng suất
Sau khi thụ phấn, cây dưa lưới vẫn cần được chăm sóc cẩn thận để đảm bảo phôi phát triển tốt và quả lớn nhanh. Dưới đây là những bí quyết quan trọng giúp tăng năng suất và chất lượng quả:
a. Giữ độ ẩm và dinh dưỡng ổn định
Duy trì độ ẩm đất ở mức 70–80%, tránh để đất khô hoặc ướt quá mức.
Bón phân cân đối giữa đạm – lân – kali, bổ sung canxi và magie để tăng độ ngọt và hạn chế nứt quả.
Giảm lượng nước tưới khi quả đã phát triển đến 2/3 kích thước, giúp vỏ dày và ruột chắc hơn.
b. Chọn quả để nuôi
Sau khi thụ phấn khoảng 5–7 ngày, hãy kiểm tra quả. Mỗi cây chỉ nên giữ lại 1–2 quả đẹp nhất, tỉa bỏ quả méo hoặc phát triển yếu để cây tập trung dinh dưỡng.
c. Dùng dung dịch hỗ trợ thụ phấn chuyên dụng
Ngoài Dung dịch thụ phấn Kieufarm, nhà vườn có thể tham khảo thêm Dung dịch TomatoTone – sản phẩm nhập khẩu chuyên dùng cho dưa lưới và cà chua.
Sản phẩm chứa 4-CPA 0,15%, giúp kích thích hình thành quả trong điều kiện côn trùng thụ phấn kém hoặc thời tiết lạnh.
Cách dùng: Pha loãng 80–100 lần tùy nhiệt độ, phun lên hoa cái vào sáng sớm.
Hiệu quả: Giúp cây đậu quả đồng loạt, rút ngắn thời gian phát triển, quả to và ngọt hơn.
Đây là lựa chọn tối ưu cho những vùng có điều kiện khí hậu thất thường hoặc diện tích nhà màng lớn, khó thao tác thủ công toàn bộ.
d. Duy trì ánh sáng và thông gió
Ánh sáng là yếu tố quyết định đến quá trình tổng hợp đường trong quả. Hãy đảm bảo nhà màng có độ thông thoáng tốt, tránh ẩm độ quá cao, hạn chế nấm bệnh trên hoa.
e. Theo dõi và ghi chép quy trình
Mỗi vụ, hãy ghi lại dữ liệu về thời gian thụ phấn, nhiệt độ, độ ẩm và tỷ lệ đậu quả. Việc này giúp rút kinh nghiệm cho những vụ sau, đồng thời tối ưu năng suất theo từng mùa vụ cụ thể.
Thụ phấn bằng tay không chỉ là kỹ thuật cơ bản mà còn là bí quyết vàng giúp người trồng chủ động trong sản xuất, kiểm soát chất lượng và gia tăng lợi nhuận. Khi hiểu rõ cách thụ phấn dưa lưới bằng tay, bạn có thể đạt tỷ lệ đậu trái gần như tuyệt đối, cho ra những quả dưa có hình dáng đẹp, ruột chắc và độ ngọt cao.
Tại Kieufarm, chúng tôi không chỉ cung cấp giống dưa chất lượng cao mà còn phát triển các sản phẩm hỗ trợ chuyên dụng như Dung dịch thụ phấn Kieufarm và TomatoTone – giúp hàng nghìn nhà vườn trên cả nước đạt năng suất vượt trội.
Nếu bạn đang tìm giải pháp tăng tỷ lệ đậu trái cho dưa lưới, hãy liên hệ ngay với Kieufarm để được tư vấn kỹ thuật chi tiết và nhận ưu đãi đặc biệt cho sản phẩm dung dịch thụ phấn chính hãng.
